Waar komen erfpachtrechten vandaag voor?

Op veel meer plaatsen dan men initieel zou denken. Heel wat gebouwen en gronden zijn bijvoorbeeld door overheden in erfpacht gegeven aan privé partijen. Veel fabrieken rond de haven van Gent,  Antwerpen en Brussel bijvoorbeeld. Maar ook kerken en intercommunales hebben heel wat gronden en gebouwen die men in erfpacht uitgeeft. Een grote groep van erfpachtgevers zijn ook privé personen. Denk aan situaties waarbij bijvoorbeeld privé personen een grond of een gebouw in erfpacht geven aan een onderneming om haar daar haar bedrijfsvoering te laten uitvoeren.

Bekende voorbeelden in België

Nieuwpoort

Heel wat appartementsgebouwen langs Havengeul Nieuwpoort zijn gebouwd op gronden van de overheid. De Vlaamse Waterweg NV beheert deze. Dit zorgde ervoor dat de havengeul in Nieuwpoort op een prachtige manier kon worden herontwikkeld, zonder dat de overheid haar strategische gronden definitief kwijt is, ook al heeft ze deze de eerste 99 jaar niet nodig.

Gemeente Koksijde stelde aan starters, jonge gezinnen, heel gunstige erfpachtcontracten voor op bouwgronden. Wie kwalificeert op vlak van maximaal, en minimaal gezinsinkomen, kon dan de grond in erfpacht nemen en er een huis op bouwen. Wel gelden, in ruil voor de uiterst gunstige voorwaarden, heel wat verplichtingen; zo mag men de eerst 20 jaar de woning niet verhuren, en moet het de enige gezinswoning zijn en blijven.

Ook het stadsontwikkelingsbedrijf van Gent, deed dergelijke projecten. In ruil voor de gunstige erfpachtvoorwaarden moest daar de meerwaarde bij doorverkoop afgestaan worden aan de erfpachtgever.

Het Klein Begijnhof in Gent, is een voorbeeld waarbij een 100 tal woningen in erfpacht te koop waren, inmiddels uitverkocht. Op hun website valt te lezen “Berekeningen hebben aangetoond dat, met het rendement van beleggingen in het verleden als maatstaf, de erfpacht van een woning in het begijnhof financieel interessanter is dan de aankoop van een vergelijkbare woning of appartement. De combinatie van de lagere registratierechten en de gunstige restauratievoorwaarden leiden tot dit resultaat.”

In dit project bedraagt de looptijd van de erfpacht 66 jaar en mocht je rekenen op een aankoopprijs in 2014 van al 600.000-700.000 euro. Na afloop van de periode gaan de woningen terug gratis over naar de vzw onder deze erfpachtvoorwaarden.

In 2022 werd in Gent ook een project gelanceerd door WoninGent in de Meulestedewijk. Daar wordt via erfpacht , of hipper “Community-land-trust”, de dure grond in erfpacht gegeven aan de kopers van 34 woningen. De stad Gent wil zo betaalbaar wonen mogelijk maken. Omdat de grondeigenaar hier de overheid is, zijn natuurlijk wel wat beperkingen aan dit specifieke erfpachtrecht verbonden. Zo moet de erfpachtnemer altijd de woning zelf bewonen, verhuren is bijvoorbeeld uitgesloten. Wel kan de woning geschonken of vererfd worden aan zij die er dan ook in gaan wonen. Ook de doorverkoopprijs is in de erfpachtvoorwaarden beperkt, om ook de betaalbaarheid op lange termijn te waarborgen. Uiteraard tref je dergelijke erfpachtvoorwaarden niet vaak aan in privé-erfpachten, daar zijn zelfden beperkingen op de doorverkoopprijs. Bij projecten op initiatief van de overheid, is dat natuurlijk anders.

 In Louvain la Neuve is de universiteit de erfpachtgever, mensen kopen daar talloze appartementen en huizen, waarbij de grond in erfpacht gegeven is door de universiteit. Ook heel wat kantoorgebouwen, hotels en industriegebouwen staan daar op in erfpacht uitgegeven grond.

Bekende voorbeelden in het buitenland

Erfpacht komt héél véél voor, ook op de allerduurste plaatsen ter wereld. Amsterdam, London, Chicago, Parijs, Miami, Lyon, Munchen, New York, Tokyo, Dubai,,…

London

Heel wat mensen bezitten peperdure huizen, penthouses waarbij de grond in ‘leasehold’* is. (* leasehold is erfpacht in het Engels) In 2010 was volgens het Land Register, 98% (!) van alle nieuwbouw onder ‘Leasehold’ verkocht. Maar ook in de rest van het Verenigd Koninkrijk is erfpacht heel gangbaar, 43% koopt daar zijn of haar huis of appartement met de grond of zelfs het volledige pand in erfpacht. Vaak voor 99 jaar, maar ook 250 en 999 jaar zijn courant!

Hong Kong

Hong Kong is misschien wel the king van alle erfpachten. Alle grond is uitgegeven in erfpacht. Doorgaans voor 75 of 99 jaar, en een minderheid voor 999 jaar. Een tof weetje: slechts één grondstuk is verkocht in Hong Kong, namelijk datgene gesitueerd onder de St John’s Cathedral!

Parijs

Ook de stad Parijs deed via erfpacht al grote financiële inspanningen om voor specifieke doelgroepen, het kopen van vastgoed betaalbaar te maken. Zo bood de stad in 2021 appartementen met de grond in erfpacht aan in het 16e arrondissement.  Wie als gezin minder dan 52.000 euro per jaar verdiende, kon zich kandidaat stellen. De verkoopprijzen van de appartementen werden geplafonneerd tot slechts 5.175 euro per m2. Zo kostte een klein appartement van 55m2 voor jonge gezinnen maar 285.000 euro. Ook de canon werd aan uiterst gunstige voorwaarden gevestigd door de Stad Parijs, zo betaalt men amper 1.560 euro canon per jaar. Uiteraard bestaan er ook heel wat andere voorbeelden in Parijs van private erfpachten of erfpachten van overheden, die veel hogere, marktconforme canons kennen, maar waar dan bijvoorbeeld wel verhuurd mag worden en de meerwaarde wel toekomt aan de erfpachtnemer.